Dokumentet e CIA, para çlirimit në vend ishin krijuar 3 grupe politike, ja si nisi krijimi i Partisë Komuniste dhe mashtrimet e Dushan Mugoshës me Miladin Popoviç

0
486

Në kuadër të Ditës së Çlirimit gazeta po bën një përmbledhje të fakteve që ka publikuar CIA, sa i takon situatës para vitit 1944 dhe asaj pas çlirimit të vendit. CIA në disa dokumente ka dhënë detaje mbi grupet politike që ishin krijuar dhe si u arrit te formimi i Partisë Komuniste. Po ashtu është treguar roli i Dushan Mugoshës dhe Miladin Popoviç.

17 dhjetor 1947

Jugosllavia dhe vendet fqinje

Për çështjen e Triestes, Jugosllavia pritet të përdorë të njëjtat taktika të përdorura nga Bashkimi Sovjetik në Austri. Ata tashmë kanë nisur blerjen e kompanive të mëdha të sigurimit dhe bankave, ndërsa komunistët po infiltrohen dhe në sindikatat e punës. Në një të ardhme të afërt jugosllavët planifikojnë të kenë kontrollin e plotë ekonomik. Ndërsa Shqipëria, nga të gjitha anët praktike është tashmë një pjesë e Jugosllavisë. Bashkimi doganor që ka hyrë në fuqi mes Shqipërisë dhe Jugosllavisë përfshin standardizimin e valutave, koordinim të industrisë dhe masa të tjera unifikimi. Jugosllavët u detyruan të lëviznin me shpejtësi pas luftës në 1946, pasi shqiptarët nisën të kërkonin ndihmën e Italisë për administratorë dhe zyrtarë. Por Partia Komuniste jugosllave dërgoi grupet e saj mbikëqyrëse për të ndihmuar në socializmin e vendit, duke përfshirë dhe reformën agrare. Administrata aktuale e Shqipërisë nuk vjen nga Ministria e Jashtme jugosllave, por nga Partia Komuniste jugosllave. Përgjigja e Shqipërisë ndaj Britanisë për incidentin e rëndë në ngushticën e Korfuzit është shkruar në Beograd dhe raportohet se Hoxha është ankuar me dënesë për faktin se nuk e kishte lexuar fare letrën para se të dërgohej. Si katolikët dhe myslimanët në Shqipëri po kthehen në një problem për komunistët. Këta të fundit nuk po arrijnë të marrin armët nga fiset e mëdha jugore dhe veriore. Ndërsa sa i përket gjyqeve arbitrare, burgimeve dhe pushkatimeve, ato kanë qenë shumë më të shpeshta sesa gjatë pushtimit italian. Jugosllavia i konsideron shumë të pakënaqshme takimet e saj me italianët, gjatë konferencës së paqes në Paris. Kohët e fundit disa komunistë të njohur italianë kanë vizituar Jugosllavinë dhe disa marrëveshje tregtare janë nisur mes dy vendeve. Nuk ka pasur sinjalizime për avancime të Jugosllavisë në territoret pranë Italisë veriore, dhe me shumë gjasa Jugosllavia do të mësohet të jetojë me kushtet e marrëveshjes së paqes dhe humbjen e Triestes. Por në Jugosllavi ka fjalë për krijimin e një federatë Ballkanike. Ka gjasa që kjo të ndodhë në të ardhmen edhe pse asnjë nga vendet nuk e mbron me forcë idenë. Hapi i parë për këtë do të ishte bashkimi doganor me Bullgarinë, por jugosllavët nuk po e kryejnë pasi besojnë se Bullgaria nuk ka konsoliduar ende fuqinë ekonomike. Ndërkohë nuk ka pasur fjalë për kthimin e Jugosllavisë dhe shteteve të Ballkanit në republika të BRSS. Lidhjet e Jugosllavisë me Çekosllovakinë nuk kanë ecur rrjedhshëm, prej ankesave jugosllave se çekët nuk ndjekin hap pas hapi linjën e partisë. Kryeministri Clementis është ankuar se nuk di çfarë ndodh në ministritë e tij. Me sa duket shumica e stafit të tyre janë mbajtur në punë, edhe pse janë anti-komunistë. Nga pikëpamja jugosllave, Clementis duhet të ishte vrarë pasi është thellë, thellë, një nacionalist i fshehtë. Komunistët jugosllavë besojnë se çekosllovakët duhet të kishin bërë më shumë spastrime nga borgjezia. Një nga fërkimet çeko-jugosllave ndodhi në komisionin e dëmshpërblimeve të Brukselit. Përfaqësuesi jugosllav Dr. Ivakoviç, ishte instruktuar nga Simiç të mbështeste kërkesat e Çekosllovakisë për dëmshpërblim të kostove të transportit përmes Gjermanisë. Por Ivakoviç u ankua se kishte marrë pak mbështetje nga vetë çekët, të cilët konkurronin me jugosllavët për të njëjtat fabrika dhe nuk e mbështetën atë për çështjen e anijeve tregtare.

Nëntor 1948

Krijimi i Partisë Komuniste të Shqipërisë

Artikulli i mëposhtëm është shkruar nga një prej pionierëve të komunizmit në Shqipëri.

Para vitit 1941 në Shqipëri nuk kishte Parti Komuniste. Ka pasur vetëm tre grupe të cilët e kishin shpallur veten komunistë, grupi i Shkodrës, Grupi i “Të Rinjve” dhe grupi i Korçës. Por ata vazhdimisht përplasen me njëri-tjetrin. Këto tre grupe nuk kanë eksperiencë dhe edukim në marksizëm-leninizëm, prandaj në kanë arritur të përcaktojnë një linjë të qartë politike. Çdo grup vepronte sipas ideve dhe impulseve të tij politike, por shumica e aktivitetit përshinte polemika me dy grupet e tjera. Në fund të vitit 1941, pas hyrjes së Rusisë në luftë, grupet e Shkodrës dhe i “Të Rinjve” ndjenë nevojën e bashkimit dhe për këtë i bënë thirrje dhe grupit Korçës, por ai refuzoi. Komunistët shqiptarë e konsideronin Bashkimin Sovjetik si qendrën botërore të lëvizjes, të kërcënuar nga ushtria naziste, prandaj kërkuan ndihmë nga jashtë. Provinca shqiptare e Kosovës nën kontrollin e Jugosllavisë solli kontakte mes komunistëve shqiptarëve dhe stalinistëve jugosllavë Miladin Popoviç dhe Dushan Mugosha. Komunistët shqiptarë i shpjeguan atyre situatën e tre grupeve dhe i ftuan komunistët jugosllavë në Tiranë për të ndihmuar në formimin e Partisë Komuniste dhe tejkalimin e mosmarrëveshjeve. Dy jugosllavët u shoqëruan fshehtësish në Tiranë dhe megjithëse nuk kishin autorizimin zyrtar të Partisë Komuniste jugosllave, ata dhe propozimet e tyre u pranuan. Propozimi i tyre i parë ishte takimi i përcaktimit të përfaqësuesve. Në konferencë do të kishte 16 përfaqësues nga tre grupet, me mision formimin e Partisë Komuniste. Përfaqësuesit prezantuan raporte të punës së tyre dhe kritikat ndaj punës së grupeve të tjera dhe pas kritikave e autokritikave, pati një diskutim të përgjithshëm që degjeneroi në sulme personale, si ato të kohëve të vjetra. Kur më në fund mbaruan diskutimet, jugosllavët me eksperiencë vërejtën frymën e sinqertë revolucionare të grupit të “Të Rinjve” dhe përfituan padrejtësisht nga modestia e tyre për të bërë kritikat e mëposhtme: Ata u thanë se fushata e agjitacionit nuk kishte qenë e madhe sa duhet dhe se grupi ishte mjaftuar vetëm me formimin e kuadrit dhe përkthimin e librave marksistë.

Debatet

Anmastas Lula dhe Xhepi, liderët e grupit të “Të Rinjve”, të mbështetur gjithashtu nga disa elementë të grupeve të tjera (si Vasil Shanto), iu përgjigjën kritikave absurde, si më poshtë: “Ne nuk pretendojmë se kemi bërë gjithçka që duhet të kishim bërë, por ju duhet të kuptoni se kjo që po sugjeroni nuk është diçka shumë e thjeshtë. Ju nuk i njihni rrethanat dhe zakonet e vendit tonë, ashtu siç nuk i njohim ne kushtet në vendin tuaj. Komunizmi është një doktrinë e importuar në Shqipëri, nuk është zhvillim i kushteve ekonomike e sociale të shoqërisë. Lëvizja komuniste këtu po kryhet nga intelektualët dhe veçanërisht nga studentët. Shqipëria është një vend i prapambetur agrar pa industri, ne nuk kemi për shembull, proletariatin industrial dhe rrjedhimisht as organizata proletare, ose të paktën asnjë si këto me qëllime ekonomike. Ju duhet të kuptoni se gjendja e kaluar dhe e tashmë nuk mund të shihet me të njëjtën dritë, pasi kushtet e reja janë tallëse për të parat. Në ditët e para të pushtimit të vendit tonë nga forcat fashiste, agjitacioni masiv dhe i hapur ishte i vështirë për dy arsye: suksesi i shpejtë i nazifashistëve bëri që populli ynë të humbasë shpresën për fitoren e forcave aleate dhe e dyta, në fillim të pushtimit, fashizmi nisi të përmirësonte kushtet ekonomike të vendit, për qëllimet e tij, duke e bërë gjendjen më të mirë se në kohën e mbretit Zog. Por megjithë këtë, ne kemi bërë sa kemi mundur për të qenë në kontakt me masat. Ne nuk jemi kufizuar me hartimet e platformës dhe përkthimin e librave, siç na akuzon grupi i Korçës, në një shembull të urrejtjes së tyre të vjetër për ne. Ne jemi të hapur për kritikat miqësore dhe i mirëpresim, sepse kritikat në ndihmojnë të përmirësohemi dhe të përgatitemi më mirë për të ardhmen. Ne jemi grupi i Të Rinjve, plot entuziazëm por nuk kemi eksperiencë, dhe kjo mund të thuhet edhe për dy grupet e tjera komuniste, të cilët në raportet e tyre ekzagjerojnë punën e kryer. Ne nuk kemi si qëllim vetëm të formojmë grupe aktive që të hyjnë mes masave me flamurë, por sa më shumë grupe të kemi aq më e thjeshtë do të jetë arritja e masave. Ne sapo mbaruan studimet, kemi shkuar në të gjithë vendin për të formuar kudo grupe studimi, numri i të cilave rritet çdo ditë. Këto grupe i kemi formuar në interes të kauzës sonë dhe jo për lavdi personale. Tashmë kemi më shumë aftësi për të influencuar masat dhe të veprojmë drejtpërdrejt kundër fashistëve dhe funksionarëve servilë vendas. Në konkluzion, ajo që është bërë, është bërë dhe nuk mund të ndryshohet. Disa kanë bërë më shumë, të tjerë më pak. Tani çështja është të bëjmë më të mirën tonë, si komunistë të mirë”. Por megjithë këtë deklaratë për justifikimin e punës së tyre, ata nuk mund ta kuptonin se pse dy jugosllavët stalinistë i shinin me negativitet. Gjithashtu, kur ata kërkonin më shumë detaje për urdhrat dhe shpjegimet e tyre, stalinistët nervozoheshin dhe i shihnin me superioritet. Sa herë që kishin nevojë për ndonjë justifikim ata përdornin shprehjen “intelektualizmi” për të fituar argumentin.

Mashtrimi

Në fund të diskutimeve Miladini i kërkoi konferencës së shqiptarëve ta lejonin të vinte emrin e Komitetit Qendror të Partisë. Shqiptarët pranuan, duke mos kuptuar manovrat e zakonshme të stalinistëve. Miladin kërkoi gjithashtu emrat e dy apo tre përfaqësuesve të secilit grup që do të zgjidheshin në Komitetin Qendror të Partisë dhe vendosi kushtin që kandidatët të mos ishin drejtues të mëparshëm të grupeve për të evituar konfliktet mes tyre. Shqiptarët edhe këtë argument e pranuan si të mirëqenë. Disa ditë më vonë, liderit e grupit të Të Rinjve mësuan se komiteti qendror i Partisë Komuniste të Shqipërisë ishte formuar nga liderët e grupeve të tjera dhe nga drejtuesit e tyre ushtarakë. Grupi i të rinjve u zhgënjye kur mësoi të vërtetën e manovrave të Miladinit dhe Dushanit, por nuk shprehën ankesa. Në fakt ata besonin se meqenëse Miladini kishte eksperiencë, ai duhet të kishte besimin e tyre dhe se po vepronte në interesin e partisë. Ata gjithashtu nuk dëshironin që Miladini të besonte se ata dëshironin të ishin me çdo kusht në komitetin qendror, pasi interesi i tyre ishte vetëm ideali komunist. Makinacionet e Miladinit ishin krejtësisht të natyrshme si burokrat stalinist, pasi urdhrat që kishte marrë nga superiorët e tij ishin vetëm krijimi i rretheve të agjentëve të besueshëm jugosllavë, që në momentin e kërkuar të zbatonin me përpikmëri politikat e Kremlinit. Miladini e kuptoi se grupi komunist shqiptar i “Të Rinjve” ishin të sinqertë dhe të ndërgjegjshëm për misionin e tyre, revolucionarë në kuptimin e vërtetë të fjalës dhe nuk mund të përdoreshin si vegla për planet e tij.

Formimi i klikës

Sapo u dërguan listat e luftëtarëve dhe materialeve komuniste nga tre grupet, në komitetin qendror të partisë, një nga jugosllavët, Dushan Mugosha nisi formimin e celulave të luftëtarëve. Por duke u trembur nga anëtarët e grupit të “Të Rinjve” ata përfshinë sa më shumë simpatizantë të grupeve të tjera rivale, për të pasur sa më shumë vota të siguruara në komitet. Shokët e pranuar u prezantuan me pretekstin se ishin të vetmit që kualifikoheshin për të qenë luftëtarë të partisë. Ata preferonin pranë tyre njerëz që nuk kishin arsim dhe karakter, prandaj i trembeshin komunistëve të vërtetë si ata të grupit të “Të Rinjve”. Gjatë konferencës së delegatëve për të zgjedhur komitetin rajonal të Tiranës në 1941, një luftëtar i grupit të “Të Rinjve” protestoi kundër këtij tipi menaxhimi, duke e quajtur “fashist” strategjinë e selektimit të fshehtë për zgjedhjen e kandidatëve. Këto fakte dhe të tjera me më pak rëndësi, kontribuuan në lindjen e pakënaqësive në grupin e “Të Rinjve”, të cilët i bënë thirrje ish-liderëve të tyre Anastas dhe Xhepi për të shprehur hapur pakënaqësitë. Por këta të fundit këshilluan shokët e partisë të tregoheshin të përgjegjshëm dhe të mos revoltoheshin pasi partia ishte e re dhe gabimet janë të paevitueshme. Por megjithse Anastasi dhe Xhepi ishin përpjekur të qetësonin komunistët e pakënaqur, duke folur në mbrojtje të partisë, përsëri Miladini dhe komiteti qendror i akuzoi ata për nxitje të konflikteve. Akuzat i revoltuan ata thellësisht, për vetë faktin se kishin qenë nga komunistët më të guximshëm jo vetëm gjatë kohës së fashizmit por dhe gjatë regjimit diktatorial të mbretit Zog.

Konfliktet e para

Sapo Miladini kishte konsoliduar pozitën e tij dhe të klikës së tij në Partinë Shqiptare Komuniste, ai thirri kongresin me qëllim gjykimin e Anastasit dhe Xhepit për sjelljet e tyre fraksionale, dhe në konkluzion kongresi doli me këtë deklaratë: “Kemi provuar se ju të dy nuk jeni ende të çliruar nga fraksionizmi dhe ajo që është më e rëndë, keni qenë nxitësit kryesorë të këtij parimi edhe mes shokëve të tjerë të ish-grupit tuaj. Ju duhet të pranoni se jemi një pengesë për partinë. Kongresi kërkon që ju të pranoni gabimet tuaja dhe të bëni autokritikë”. Përveç Miladinit dhe agjentëve të tij të komitetit qendror, në Kongres ishte prezent dhe një individ që 3 muaj më parë vetë Miladini e kishte akuzuar se ishte agjent i shërbimeve të inteligjencës. Megjithë akuzat e rreme, Anastasi dhe Xhepi nuk protestuan, por lejuan që Kongresi të vazhdonte kursin e tij. Ata të dy dhanë përgjigjen e mëposhtme: “Kur gjërat nuk shkojnë ashtu siç duhet në parti, kjo ndodh sepse diku ka një pengesë. Ne e pranojmë se kjo pengesë është fryma e grupit të vjetër. Por ju nuk duhet ta gjykoni në mënyrë unilaterale frymën e grupit tonë. Meqenëse ne jemi marksistë, problemet duhet t’i zgjidhim me anë të materializmit dialektik, ju e dini se nuk ka efekt pa shkak. Fryma e grupit që manifestohet nga ne ekziston në nivele edhe më të larta në dy grupet e tjera, të cilat janë nën udhëheqjen e partisë. Ndërsa zhdukja e frymës së grupit mes liderëve do të sillte dhe reduktimin e motivimit ndaj kauzës. Por meqenëse ju keni marrë pushtetin për të na gjykuar dhe për këtë arsye nuk mund të gjykoni gabimet tuaja, në interes të partisë ne nuk mund të bëjmë asgjë por vetëm të mbyllin sytë. Ne e përsërisim se fryma e grupit të vjetër do të zhduket vetëm kur të jepni prova të paanësisë deh të drejtësisë”. Ndërsa më pas Miladin Popoviç tha dhe fjalën mbyllëse: “Nëse komiteti qendror vendos të heqë emrat tuaj nga partia, apo nëse duke marrë parasysh kualifikimet tuaja si ish-revolucionarë dëshiron të ruajë kontaktet, jeni të gatshëm të pranoni vendimet e tij? Nga ana tjetër ne duhet t’ju paralajmërojmë se nëse vazhdoni qëndrimin armiqësor partia do të marrë masa më të ashpra ndaj jush”.

Roli i Mugoshës dhe Popoviç

Edhe një fëmijë mund ta kuptonte se Komiteti Qendror i Partisë Komuniste shqiptare ishte vetëm një etiketë dhe se komiteti i vërtetë ishin vetëm Miladin Popoviç dhe Dushan Mugosha. Të gjithë e kishin kuptuar se anëtarët e tjerë të komitetit qendror ishin vetëm zbatues të urdhrave të Miladinit. Anastasi dhe Xhepi, gjithnjë me shpresën se gjërat do të përmirësoheshin, nuk mund të mbanin qëndrim armiqësor, por përkundrazi ata pranuan të ishin gjithmonë të gatshëm ndaj thirrjes së partisë. Më vonë, megjithëse kishin pranuar bashkëpunimin e ofruar nga Miladini, ata nisën të trembeshin se sulmet e tij sistematike nuk do të sillnin asgjë të mirë. Ata nisën të besonin se ai ishte një shovinist dinak serb, që nën maskën e komunizmit kërkonte të krijonte klikën që i shërben vendit të tij, duke marrë peng lëvizjen komuniste shqiptare. Por drejtuesit e grupit të “Të Rinjve” menduan se ishte më mirë që t’ia linin Komitetit Qendror përgjegjësinë për situatën, duke preferuar të tregoheshin tolerantë dhe jo të bëheshin shkaktarë të prishjeve brenda partisë. Megjithëse ishin përjashtuar nga partia, ata kryen me përkushtim detyrat që i ngarkoheshin. Por ndershmëria dhe përkushtimi revolucionar i irritonte burokratët e klikës, dhe megjithëse ata admiroheshin nga luftëtarët, duhet të eliminoheshin me çdo kusht. Për të arritur këtë drejtuesit urdhëruan që ata të mbaheshin nën vëzhgim të rreptë, dhe veçanërisht Anastasi dhe Xhepi. Këta të dy e kuptuan që po vazhdoheshin por nuk protestuan pasi e dinin se kontrolli dhe disiplina është e nevojshme në parti. Ajo që i habiti ata ishte përdorimi i njerëzve që nuk kishin minimumin e edukimit marksist dhe ishin të pakualifikuar për detyrën. Për më tepër Komiteti i kërkoi agjentëve të bënin raportime negative mbi kolegët e monitoruar. Koloegët e monitoruar mendonin se partia po i vëzhgonte për të dalluar dhe korrigjuar gabimet e tyre, por parimi i Leninit për kontrollin e partisë nga maja në detaje nuk funksionoi kurrë në partinë komuniste shqiptare. Nëse dikush kritikonte drejtimin e partisë, atij jo vetëm që i hiqej e drejta të bënte kritika por diskreditohej duke u quajtur Xhepist, Trotskist, sabotator etj. Kështu për të evituar që të binin pre e këtyre sjelljeve, shokët e partisë nuk guxonin më të kritikonin gabimet që vinin re.

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here