“Të bindë pesë shtetet anëtare të Bashkimit Evropian që të njohin pavarësinë e Kosovës, e cila më pas mund të shërbejë si atu për njohjen reciproke të Beogradit dhe Prishtinës. A është ky një nga qëllimet e planit evropian (plani franko-gjerman), i cili do ta vendoste Serbinë përfundimisht në një pozitë “mat” dhe do t’i jepte fund një çështjeje dhjetëvjeçare, valët e së cilës prekin të gjithë rajonin?” Kështu e nis shkrimin media serbe “Blic”. Sipas këtij artikulli, versioni i tretë i planit Scholz-Macron është në tavolinë dhe pjesëmarrësit në dialogun ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës janë vënë në dijeni për pasojat me të cilat do të përballen nëse nuk e nënshkruajnë atë. Megjithatë, çfarë saktësisht shkruhet në të, e dinë vetëm një rreth i ngushtë njerëzish që morën pjesë në negociata. Versioni i njohur për publikun e gjerë ka dhjetë pika, por përfaqësuesi special i BE-së Miroslav Lajçak thotë se versioni zyrtar në tryezë ka 11. Megjithatë, ai pohon se nuk është një ndryshim thelbësor midis dy planeve dhe i pyetur se cili është ndryshimi thelbësor, ai në mënyrë enigmatike thotë: “Le të mos luajmë me të, kjo është një filozofi.”
Misteri i BE
Megjithatë, tashmë në deklaratën e radhës, Lajçak ka theksuar se do të vijojnë bisedimet me përfaqësuesit e pesë vendeve të BE-së që (ende) nuk e kanë njohur Kosovën, për të pranuar planin. Shefi i diplomacisë së BE-së, Borell, shpalli triumfalisht më 12 dhjetor se plani franko-gjerman tashmë është “plani evropian për Kosovën”, sepse të 27 anëtarët e Unionit e kanë pranuar dhe kanë qëndruar pas tij. misteri është edhe më i madh. Kjo do të thotë se presioni që buron nga ky plan nuk ka për qëllim vetëm adresat e Beogradit dhe Prishtinës, por janë përfshirë edhe vendet e BE-së (Sllovakia, Qiproja, Greqia, Rumania dhe Spanja), secila për arsyet e veta të brendshme. Lajçak tha se është duke negociuar me ato vende për të miratuar propozimin evropian, por edhe se ka mesazhe pozitive se katër nga pesë prej këtyre vendeve shohin se është e rëndësishme që “procesi të sjellë rezultate”.
Thembra e Akilit e Brukselit
Mediat serbe pyesin: A e zbuloi ai në fakt rrugën e BE-së, dhe rrjedhimisht thelbin e planit për Kosovën? Normalizimi i marrëdhënieve, dhe disa do të thoshin njohja reciproke, janë qëllimi përfundimtar i dialogut, por ato janë edhe thembra e Akilit e Brukselit, sepse vetë BE-ja nuk është unike në këtë çështje. Pikërisht këtë ka kujtuar ish i dërguari special i BE-së për Kosovën, Ëolfgang Petriç, duke vlerësuar se dobësia e BE-së është se pesë shtete anëtare nuk e kanë njohur pavarësinë e Kosovës. Në këtë lojë të manovrimit, Brukseli mesa duket ka vendosur të përdorë një taktikë të re. Këtë e theksoi Dragiša Mijaçiq, koordinator i Grupit Punues të Konventës Kombëtare të Bashkimit Evropian për Dialog ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës. Ndër të tjera ai ka thënë se marrëveshja e përmendur franko-gjermane synon edhe krijimin e elementeve që “Sllovakia, Greqia dhe Rumania ta njohin Kosovën”.
Kush do ta tërheqë i pari këmbën?
Shpesh bëhet oferta se cili vend mund të jetë i pari që do të tërhiqet dhe do ta njohë Kosovën. Në këtë kontekst, përmendet Greqia, veçanërisht duke pasur parasysh faktin se në fund të vitit 2021, ajo ngriti nivelin e bashkëpunimit me Prishtinën nga ai ekonomik në atë politik. Besohet se varësia ekonomike nga BE-ja dhe problemet e sigurisë me Turqinë mund ta shtyjnë atë të ndryshojë qëndrimin e saj. Por, sa herë që shfaqet ky spekulim, autoritetet lokale bëjnë të ditur se “Greqia nuk ka ndryshuar qëndrim dhe nuk do ta njohë Kosovën”. “Ashtu si marrëveshja ndërmjet dy Gjermanive nga viti 1972 hapi perspektivën që të dyja të bëhen anëtarë të OKB-së dhe të njihen nga Perëndimi, pra nga blloku lindor, po ashtu është e mundur që qarqe të caktuara të besojnë se Kosova mund të njihet nga shtetet e para pesë vendeve evropiane”, thotë Novakoviç. Më tej ai shton se ky mund të jetë qëllimi, por pyetja është nëse do të realizohet.
