Tani është bërë një vit që kur gazetari amerikan Evan Gershkovich u ndalua në një udhëtim raportimi në Rusi. Shpresa e tij më e mirë për lirimin mund të jetë Vadim Krasikov, i cili ndodhet në një burg gjerman, i dënuar për një ekzekutim që u urdhërua nga Kremlini.
Në verën e vitit 2013, një pronar restoranti në Moskë u qëllua për vdekje në kryeqytetin rus. Një burrë me kapuç u hodh nga një biçikletë dhe qëlloi dy herë viktimën e tij përpara se të ikte. Gjashtë vjet më vonë, një komandant çeçen në mërgim, Zelimkhan Khangoshvili, u vra në një park të ngarkuar të Berlinit në rrethana të tmerrshme të ngjashme, i qëlluar nga një burrë në një biçikletë me një Glock 26 të mbyllur në mes të ditës. Sulmuesi u arrestua pasi hodhi një pistoletë dhe një parukë në lumin Spree afër Reichstag, ndërtesa ku ndodhet parlamenti gjerman.
Një pasaportë me emrin “Vadim Sokolov” iu gjet atentatorit të Berlinit, por autoritetet shpejt arritën në përfundimin se nuk ishte emri i tij në fund të fundit. Burri tullac, me trup të fortë që ata kishin arrestuar ishte në fakt Vadim Krasikov, një shtetas rus me lidhje me FSB-në, shërbimin rus të sigurisë – dhe i dyshuari kryesor për vrasjen e vitit 2013 në Moskë. Në një intervistë të fundit me drejtuesin e emisionit televiziv amerikan Tucker Carlson, presidenti rus Vladimir Putin dukej se konfirmoi raportet se vendi i tij po kërkonte lirimin e “patriotit” Krasikov në këmbim të gazetarit amerikan Evan Gershkovich.
Ky muaj u mbush një vit që kur Gershkovich, gazetar i Wall Street Journal, u arrestua në Rusi me akuza për spiunazh, të cilat mohohen nga ai, gazeta e tij dhe qeveria e SHBA. Z. Gershkovich nuk është i vetmi amerikan në një burg rus, fati i të cilit mund të ndërlidhet me atë të Krasikovit. Ish-marinsi amerikan Paul Whelan dhe shtetasja amerikano-ruse Alsu Kurmasheva janë gjithashtu të ndaluar në Rusi me akuza që konsiderohen gjerësisht si të motivuara politikisht.
Edhe figura e ndjerë e opozitës ruse, Alexei Navalny, i cili po vuante një dënim 19-vjeçar në Rusi, thuhet se ishte pjesë e një shkëmbimi që përfshin Krasikov para se të vdiste, sipas aleatëve të tij. Pas zgjedhjeve ruse, presidenti Putin tha se kishte rënë dakord të lironte Navalny në këmbim “për disa njerëz” të mbajtur në Perëndim, por Shtëpia e Bardhë tha se për herë të patë dëgjonte për një marrëveshje të tillë.
Nëse çmimi i Presidentit Putin mbetet i njëjtë, kjo do të thotë se mënyra më e mundshme për të siguruar lirimin e amerikanëve të arrestuar do të ishte një shkëmbim kompleks i të burgosurve për Krasikov që ka nevojë për bashkëpunimin e Gjermanisë, SHBA-së dhe Rusisë.
Duke folur për BBC, politikani gjerman Roderich Kiesewetter tha se marrëveshja do ta detyronte Berlinin të vepronte në “diplomacinë e pengjeve”. Pra, pse Putini duket kaq i dëshpëruar për të rikthyer Krasikovin?
Vrasje e sanksionuar nga shteti
Të dhënat e para për një dorë të mundshme të Kremlinit në vrasjen e Berlinit vijnë nga sfondi i Krasikov – ose më mirë, mungesa e një të tilli. Dokumentet e marra nga faqja hetimore Bellingcat tregojnë se ai ishte në kërkim për vrasjen e Moskës në 2013. Megjithatë, dy vjet më vonë, urdhër-arresti u tërhoq dhe identiteti “Vadim Krasikov” me sa duket u zhduk në ajër. Atëherë u shfaq “Vadim Sokolov”, 45 vjeç. Në vitin 2015 ka marrë një pasaportë, dhe në vitin 2019 një numër identifikimi tatimor.
Një gjykatë gjermane arriti në përfundimin se ky dokumentacion mund të sanksionohej vetëm nga Kremlini, dhe për rrjedhojë Vadim Krasikov kishte mbështetje shtetërore për vrasjen e Berlinit. “Autoritetet shtetërore ruse urdhëruan të akuzuarin të likuidonte viktimën,” tha një gjykatës kryesues gjerman pasi e dënoi Krasikovin me burgim të përjetshëm. Viktima e tij, Zelimkhan Khangoshvili, ishte një komandant rebel çeçen midis viteve 2000 dhe 2004, kur Çeçenia luftonte për pavarësi kundër Rusisë. Për vëzhguesit perëndimorë, Khangoshvili dukej se ka të ngjarë të jetë pjesë e një vargu vrasjesh të urdhëruara nga Moska të mërgimtarëve çeçenë në Evropë dhe Lindjen e Mesme.
Kremlini mohoi orkestrimin e vrasjes në Berlin dhe hodhi poshtë vendimin kundër Krasikov si “të motivuar politikisht”. Megjithatë, në intervistën e tij në Tucker Carlson, presidenti Putin dukej se pranoi kur tha se negociatat ishin duke u zhvilluar për një shkëmbim që përfshinte një “patriot” rus që kishte “eliminuar një bandit” në një kryeqytet evropian. Ulrich Lechte, i cili është pjesë e komitetit të punëve të jashtme të qeverisë gjermane, i tha BBC-së se dëshira e presidentit Putin për të rimarrë Krasikov është “një pranim i qartë i fajit dhe tregon se sa në mënyrë të paskrupullt dhe të pakundërshtueshme Rusia ka qenë në gjendje të veprojë në vendin tonë”.
Kontrata e FSB-së me atentatorët
Vadim Krasikov i përkiste njësisë shumë sekrete ‘Vympel’ të shërbimit sekret rus, FSB, sipas prokurorëve në gjyqin e tij. “Detyra e saj zyrtare janë operacionet kundër terrorizmit në vend, por në shumë mënyra ajo është kthyer në rrënjët e saj origjinale, sabotim dhe vrasje jashtë vendit,”, thotë historiani i Putin dhe eksperti rus i sigurisë, Mark. Galeotti për BBC. Krasikov personalisht u takua me Putinin në një poligon qitjeje ndërsa shërbente me Vympel, zotëronte një BMW dhe Porsche dhe udhëtonte rregullisht për punë, sipas një interviste që kunati i tij i dha The Insider. Një kontratë midis Krasikov dhe FSB do të jepte një shpjegim përse Vladimir Putin, një ish-oficer i inteligjencës së huaj vetë, do të ishte i gatshëm të dorëzonte një të burgosur me vlerën e Evan Gershkovich.
Por Mark Galeotti tha se një marrëveshje e mundshme thotë më shumë për kontratën sociale të Rusisë me agjentët jashtë vendit sesa vlerën e Krasikovit individualisht. “Ajo [Rusia] thotë ‘shiko, nëse kapeni, ne do t’ju kthejmë, në një mënyrë ose në tjetrën. Mund të duhet shumë kohë, por ne do t’ju kthejmë’,” tha z. Galeotti. “Kjo është shumë e rëndësishme për t’i bërë njerëzit të vendosin veten në situata potencialisht shumë të rrezikshme.”
Por nëse Krasikov do të lejohet ndonjëherë të kthehet në Rusi, në fund të fundit varet nga qeveria gjermane. BBC kontaktoi me anëtarë të komitetit qeveritar të punëve të jashtme, të cilët të gjithë kundërshtojnë lirimin e Krasikov. Ulrich Lechte, Partia Demokratike e Lirë e të cilit është pjesë e qeverisë së kancelarit të Olaf Scholz, këmbënguli se Gjermania “nuk duhet t’i bëjë Rusisë këtë favor”.
