Nga Federico Fubini, Corriere della Sera
Kush e tradhtoi Steve Witkoff? Sepse dikush duhet ta ketë bërë këtë, dhe ata duhet të kenë pasur burime të konsiderueshme për ta bërë këtë. Identiteti i atij personi ose personave përmban të paktën disa përgjigje për pyetjet në lidhje me tensionet e dukshme brenda shtetit të thellë, nivelet më të thella të qeverisë dhe degët e tij në Shtetet e Bashkuara. Ndoshta ofron gjithashtu një pasqyrë të luftës së brendshme që pret Partinë Republikane në prag të daljes (të supozuar) të Donald Trump në zgjedhjet presidenciale të vitit 2028.
Negociatat e guximshme të emisarëve të Shtëpisë së Bardhë me Rusinë sigurisht që po shkaktojnë një përballje, potencialisht tërësisht të brendshme për Amerikën dhe aparatin e saj. Dhe tani disa shenja të konfliktit mund të fillojnë të shfaqen edhe nga jashtë.
Ashtu siç Trump po dërgonte partnerin e tij besnik të biznesit dhe të plotfuqishëm Witkoff në Moskë mbrëmë, Bloomberg publikoi një lajm të jashtëzakonshëm. Këto janë tekstet e dy bisedave telefonike të përgjuara në lidhje me negociatat mbi Ukrainën dhe rolin e vetë Witkoff. Në të parën, i dërguari i presidentit amerikan kërkon Yuri Ushakov, këshilltarin e sigurisë kombëtare të Vladimir Putin. Është e martë, 14 tetor, pak pas marrëveshjes së armëpushimit në Gaza. Amerikani i sugjeron kolegut të tij rus që të sigurohet që Putini ta telefonojë Trumpin deri të premten, përpara se presidenti amerikan të presë Volodymyr Zelenskyn në Shtëpinë e Bardhë. Witkoff gjithashtu e këshillon Ushakovin se çfarë mund të thotë Putini për të fituar favorin e Trumpit në fillim të telefonatës (“përgëzoni presidentin për arritjet e tij” në lidhje me Gazën).
Pastaj Witkoff tregon edhe disa elementë të një marrëveshjeje për Ukrainën: “Unë e di se çfarë nevojitet për një marrëveshje paqeje: Donetsku dhe ndoshta një shkëmbim territoresh diku.” Ideja e Witkoffit është shumë e ngjashme me propozimin që Putini i paraqiti Trumpit në samitin e Anchorage në gusht: Ukraina do të lëshonte pjesët e Donbasit që ende kontrollon (rreth 5,000 kilometra katrorë), në këmbim të tërheqjes së Rusisë nga disa territore jashtëzakonisht të kufizuara që pushton diku tjetër në vend.
I forcuar nga ky mesazh, vetë Ushakovi dhe i dërguari i Putinit, Kirill Dmitriev, folën dy javë më vonë në një përgjim të dytë të publikuar nga Bloomberg. Ushakov vëren se bazuar në qëndrimin e Witkoff-it, në dritën e një dokumenti ruso-amerikan mbi Ukrainën, “na duhet maksimumi (…) përndryshe çfarë kuptimi ka?” Dmitriev, i dërguari i Putinit për bisedimet me Witkoff-in, pajtohet: “Mendoj se ne thjesht e hartojmë këtë dokument bazuar në qëndrimin tonë dhe e kalojmë atë informalisht.”
Në thelb, Witkoff duket gjithçka përveçse i paanshëm midis Rusisë dhe Ukrainës dhe madje duket se i ka fuqizuar negociatorët e Moskës që të ndihen të legjitimuar në intransigjencën e tyre. Dhe kjo nuk është e gjitha. Është gjithashtu e qartë nga telefonatat se i ashtuquajturi “plan paqeje” me 28 pika i përgatitur në Miami nga Witkoff dhe Dmitriev në fakt ishte hartuar tashmë në Moskë.
Por kush mund t’i ketë përgjuar këta aktorë dhe kush mund të ketë pasur interes të përpiqet të dëmtojë kaq rëndë besueshmërinë e Witkoff-it? Është e pamundur të thuhet, por disa faktorë lënë vend për të menduar.
Vetëm pak ditë më parë, përpara se Bloomberg të publikonte përgjimet, Reuters shkroi: “Diskutimet e administratës me Dmitriev (të dërguarin e Putinit, red.) po shqetësojnë disa në komunitetin e inteligjencës, thotë një zyrtar amerikan i njohur me çështjen.” Dhe përsëri: “Dmitriev e ka përdorur më parë rolin e tij në fondin sovran të pasurisë (ruse) për të bërë ndërhyrje në disa qeveri dhe kompani perëndimore, madje edhe në mes të sanksioneve. CIA – sipas Reuters – ka shmangur komentimin mbi shqetësimet e komunitetit (amerikan, red.) të inteligjencës në lidhje me Dmitriev.”
Duket e qartë se establishmenti i politikës së jashtme amerikane dhe shteti i tij i thellë nuk janë aspak të favorshëm për rolin e një biznesmeni privat, informal dhe të errët si Witkoff në marrëdhëniet e tyre me Dmitriev dhe Rusinë. Dhe komuniteti i inteligjencës amerikane sigurisht që kishte mjetet për të kryer përgjime të tilla të guximshme. Inteligjenca ukrainase ka të ngjarë të ketë gjithashtu mjetet, por veçanërisht në këtë kohë, Kievi nuk ka interes të nxjerrë zbulime që vetëm mund ta irritojnë Trumpin dhe ta largojnë atë më tej nga Ukraina, duke e afruar edhe më shumë me Putinin.
Mbetet për t’u parë nëse, duke supozuar se rrjedhja e informacionit vjen nga sektorë të vetë komunitetit të inteligjencës amerikane, ka mbulim politik për ta. Tradicionalisht, ata nuk kanë vepruar kurrë pa të. Sekretari i Shtetit Marco Rubio u habit me siguri nga lëvizjet ruse të Witkoff kur u publikua “plani i paqes” dhe menjëherë vuri në dukje publikisht se teksti ishte kryesisht material i vetë Moskës.