Një valë e re dhune ka tronditur Sirinë, duke vënë në pah brishtësinë e sigurisë në vend, ndërsa qeveria e re e vendit përpiqet të vendosë autoritetin mbi territoret e përçarë pas më shumë se një dekade lufte civile.
Të dielën, më 13 korrik, rrëmbimi i raportuar i një tregtari nga pakica druze në jug të Sirisë shkaktoi përplasje të ashpra dhe vdekjeprurëse mes milicive druze dhe luftëtarëve beduinë sunitë në provincën Suweida. Vetëm në këtë rajon, mbi 350 persona raportohet të jenë vrarë që prej shpërthimit të dhunës, sipas Observatorit Sirian për të Drejtat e Njeriut (SOHR).
Më 15 korrik, Izraeli ndërhyri ushtarakisht, duke deklaruar se veprimi kishte për qëllim mbrojtjen e komunitetit druz dhe shkatërrimin e forcave pro-qeveritare që akuzohen për sulme ndaj tyre. Sulmet izraelite u intensifikuan më 16 korrik, kur avionët luftarakë goditën Ministrinë siriane të Mbrojtjes dhe selinë e ushtrisë në Damask – ndërhyrja më serioze që nga dhjetori 2024, kur Izraeli shkatërroi qindra baza ushtarake në Siri.
Ndërkohë, qeveria e re siriane e udhëhequr nga Ahmed al-Sharaa, një ish-luftëtar xhihadist që mori pushtetin pas përmbysjes së Bashar al-Asadit në dhjetor, përballet me sfida serioze në përpjekjen për të bashkuar vendin dhe për të garantuar sigurinë e pakicave.
Kush janë druzët?
Druzët janë një pakicë etno-fetare që flasin arabisht dhe ndodhen kryesisht në Siri, Liban, Izrael dhe Lartësitë e Golanit të pushtuara nga Izraeli. Besimi i tyre është një degë unike e Islamit Shiit. Rreth gjysma e një milion ndjekësve të këtij besimi jetojnë në Siri, ku përbëjnë rreth 3% të popullsisë.
Në Izrael dhe në Lartësitë e Golanit, druzët njihen për besnikërinë e tyre ndaj shtetit dhe shërbimin në ushtrinë izraelite. Për këtë arsye, Izraeli e sheh veten si mbrojtës të komunitetit druz në rajon, dhe ka ndërtuar aleanca të heshtura me ta në veri të Sirisë.
Tensionet në Suweida dhe ndërhyrja izraelite
Pas rënies së Asadit, komuniteti druz në jug të Sirisë ka refuzuar të njohë autoritetin e qeverisë së re. Shumë nga milicitë lokale druze kanë refuzuar integrimin në ushtrinë siriane dhe kanë ruajtur strukturat e tyre të sigurisë.
Pavarësisht deklaratave të qeverisë për mbrojtjen e pakicave, organizata të të drejtave të njeriut kanë akuzuar forcat e reja siriane për ekzekutime të përmbledhura të druzëve gjatë përplasjeve. Këto veprime kanë rritur mosbesimin ndaj autoriteteve në Damask.
Izraeli, nga ana tjetër, ka përdorur situatën për të forcuar pozicionin e vet si mbrojtës i pakicave në Siri – përfshirë druzët, kurdët dhe alawitët – dhe për të penguar formimin e një pranie ushtarake të re në jug të vendit, afër kufijve të tij.
Ministri izraelit i Jashtëm, Israel Katz, deklaroi më 16 korrik: “Paralajmërimet në Damask kanë përfunduar – tani do të vijnë goditje të dhimbshme.” Po atë ditë, sulmet ndaj selive ushtarake siriane u transmetuan drejtpërdrejt nga televizioni shtetëror sirian, ku një prezantues u filmua duke u larguar me nxitim nga studioja gjatë shpërthimeve pranë ndërtesës.
Çfarë pritet të ndodhë?
Dhuna e fundit ka nxjerrë në pah brishtësinë e Sirisë pas luftës civile, me tensione sektare që rrezikojnë të përshkallëzohen në përmasa kombëtare. Përpjekjet e presidentit Sharaa për të konsoliduar pushtetin dhe për të bashkuar vendin përballen me sfida serioze nga brenda dhe jashtë.
Izraeli, në anën tjetër, ka të ngjarë të vazhdojë të ndërhyjë për të parandaluar forcimin e autoritetit të ri islamik në jug të Sirisë, veçanërisht pranë kufirit të tij në Lartësitë e Golanit.
Në një vend të lodhur nga lufta, me tensione të shumta etnike dhe fetare, situata në Siri mbetet jashtëzakonisht e pasigurt – dhe e rrezikshme për paqen rajonale.