Për vite me radhë, Yulia Navalnaya ishte një prani pothuajse e vazhdueshme në krah të bashkëshortit të saj. Në protestat politike dhe në seancat gjyqësore ajo ishte aty, shpesh duke e mbajtur për dore. Në vitin 2020, kur Alexei Navalny u helmua me një agjent nervor, ishte Yulia ajo që kërkoi leje për ta fluturuar jashtë vendit për trajtim shpëtimi. Dhe tani ai ka vdekur vetëm dhe larg saj në një burg Arktik.
Ajo fajëson presidentin rus Vladimir Putin për këtë dhe po u bën thirrje rusëve që të qëndrojnë pranë saj në luftën kundër tij. Deklarata me video e postuar në internet të hënën, Yulia Navalnaya, ishte një hap i qëllimshëm dhe dramatik në qendër të vëmendjes politike. Dashuria për burrin është aq e fortë dhe pikëllimi i saj ende aq i papërpunuar, saqë regjistrimi është i dhimbshëm për t’u parë pjesë-pjesë.
Por është shumë bindëse. E veja e Navalny-t e përshkruan veten si të copëtuar në dysh, me zemrën e thyer. Por është zemërimi i saj që e shtyn atë të vazhdojë kauzën e burrit të saj. Ajo thotë se dëshiron të realizojë “Rusinë e tij të bukur të së ardhmes”, në mënyrë që vdekja e tij “e paimagjinueshme” të mos ketë qenë e kotë. Për disa rusë që kundërshtojnë Putinin, fjalimi do të ketë qenë emocionues. Deri në këtë moment, Yulia Navalnaya ishte e rezervuar dhe e largët. Por videoja zbulon se ajo është një grua me forcë të madhe të brendshme. Humbja dhe dashuria- i japin asaj autoritet të qartë moral dhe ajo po angazhohet.
Gratë e forta
Ka precedent që femrat e forta hyjnë në vend të meshkujve që mungojnë. Kjo ndodhi më së shumti në Bjellorusinë fqinje, ku autoritari Alexander Lukashenko e nënvlerësoi aq shumë Svetlana Tikhanovskaya, sa e lejoi atë të regjistrohej për fushatën presidenciale të vitit 2020 kur burri i saj Sergei Tikhanovsky u arrestua. Ky seksizëm gati i kushtoi Lukashenkos kontrollin e tij jashtëzakonisht të gjatë në pushtet. Kur shpalli një fitore dërrmuese, zonja Tikhanovskaya nxori turma të mëdha në rrugë duke bërtitur për një votë të manipuluar. Ajo duhej të ikte jashtë vendit pas një paralajmërimi nga KGB-ja dhe tani vepron si “presidente” në mërgim. Edhe Evgenia Kara-Murza ka një rol global. Kur burri i saj u helmua në Moskë në 2015 dhe 2017, Evgenia luftoi për të qëndruar pranë tij në spital, duke e ruajtur atë “si një qen”. Në atë kohë, Vladimir Kara-Murza po bënte fushatë për liderët perëndimorë që të shtrëngonin sanksionet ndaj popullit të Putinit. Më pas, në vitin 2022, ai u arrestua për dënimin e krimeve ruse të luftës në Ukrainë dhe u dënua për tradhti. Evgenia tani e kalon pjesën më të madhe të kohës duke vazhduar fushatën e bashkëshortit të saj për sanksione – si dhe duke bërë thirrje për lirinë e tij – në kryeqytetet perëndimore.
Opozita dërrmuese
Julia Navalnaya mund të marrë një rol të ngjashëm. Ajo tashmë u është drejtuar ministrave të jashtëm të BE-së, të cilët lëshuan një deklaratë “zemërimi” për vdekjen e Navalny. Ata deklaruan se “përgjegjësia përfundimtare” qëndronte tek zoti Putin dhe premtuan “kosto të mëtejshme”, ende të paspecifikuara. Por forcat drejtuese të opozitës brenda Rusisë janë më të vështira për t’u parë.
Julia Navalnaya është jashtë vendit, për fillim. Meqenëse ajo sapo akuzoi Putinin për vrasjen e burrit të saj, një udhëtim në Moskë si aktiviste do të ishte shumë i rrezikshëm. Brenda Rusisë, organizata politike e Navalny-t është ndaluar si “ekstremiste”, e njëjtë me grupin e Shtetit Islamik dhe Al-Kaedën. Në prill 2021, ekipi i Navalny thirri një protestë të cilën e ngriti si “beteja përfundimtare” përpara se organizata të ndalohej. Shkaku ishte i fortë. Pjesëmarrja e policisë ishte masive. Por numri i protestuesve ishte më pak mbresëlënës. Që atëherë, presioni ndaj të gjithë opozitës është intensifikuar. Aktivistët e Navalny janë ose në burg, siç ishte ai, ose kanë ikur në mërgim për të shmangur arrestimin. Vladimir Putin i ka kaluar dy dekadat e fundit në pushtet duke shtypur sistematikisht të gjithë opozitën. Nuk ka mbetur asgjë shumë për të udhëhequr Navalnaya.
