Vizita e Ana Trishiç-Babiç dhe Zheljka Cvijanoviç në Uashington në tetor të këtij viti, ku ato folën “me njerëz të rëndësishëm në administratë”, siç u njoftua më vonë, dhe tërheqja e ligjeve anti-Dayton në Republikën Srpska, disa ditë më vonë. Rastësi apo tranzicion politik i dakordësuar midis Milorad Dodik dhe aktorëve ndërkombëtarë? Kjo çështje lindi pasi Kuvendi i Republikës Srpska anuloi ligjet antikushtetuese të shtunën, dhe një ditë më parë Uashingtoni lehtësoi sanksionet për disa nga bashkëpunëtorët e ngushtë të Dodikut. Analistët paralajmërojnë për mundësinë që Dodik “të ndryshojë taktikat e tij ndërsa pret një moment të ri të favorshëm dhe hapësirë për manovrim”.
Takimi në SHBA
“Strategjia e Dodikut është vetëm një pjesë e historisë. Pjesa tjetër më e rëndësishme është sjellja e SHBA-së, BE-së dhe partive të tjera politike në BiH. Nuk dua të parashikoj, por për sa kohë që ato vazhdojnë të ushtrojnë presion mbi mua, mendoj se ky mund të jetë vërtet fundi politik i Dodikut dhe është mjaft e mundur që kjo të ndodhë pikërisht tani”, tha për Radion Evropa e Lirë (RSE) analisti i Brukselit Toby Vogel nga Këshilli për Demokratizimin e Politikës (DPC). Ana Trishiç-Babiç, një këshilltare për një kohë të gjatë e Milorad Dodik, u emërua më 18 tetor si presidente e përkohshme e Republika Srpska. Sipas Davor Đener, një analist politik nga Zagrebi, ishte vizita e bashkëpunëtores më të ngushtë të Dodikut, e shoqëruar nga këshilltarja e Dodikut, Trishiç-Babiç, në Uashington që ishte një “ngjarje kyçe” dhe se përmes takimeve me zyrtarë amerikanë, “një model i një tranzicioni paqësor pas Dodikut u drejtua me kujdes”. Pasi tërhoqi ligjin, Cvijanoviç tha në anglisht në X se RS tregoi se është një “partner i besueshëm”.
Presioni amerikan
Toby Vogel, një analist me bazë në Bruksel nga Këshilli për Demokratizimin e Politikës (DPC), thotë se ngjarjet aktuale në RS “ka shumë të ngjarë të mos jenë spontane, por rezultat i një marrëveshjeje pas dyerve të mbyllura për një ‘tranzicion të butë të pushtetit’”, por se nuk ka prova për këtë. Sipas tij, Milorad Dodik përballet me presione serioze dhe shumëplanëshe nga bashkësia ndërkombëtare, por edhe me presione të brendshme nga mjedisi i tij politik. Vogel thotë se Dodik “gjithmonë bën lëshime kur është nën presion të madh dhe e radikalizon situatën kur ndjen se ka vend për një manovër të tillë”. “Mendoj se amerikanët dhe evropianët do të vazhdojnë të ushtrojnë presion mbi Republikën Serbe, SNSD-në, kushdo që përfundimisht do të pasojë Dodikun pas zgjedhjeve të parakohshme për president të Republikës Serbe, që të qëndrojnë në atë kurs dhe të mos e ndryshojnë atë kurs”, i tha Vogel Radios Evropa e Lirë. Një skenar i tillë do të përfaqësonte një kompromis të pranueshëm për aktorët ndërkombëtarë, duke marrë parasysh se, sipas Vogel, Dodik ka më shumë frikë nga ndjekjet penale në të ardhmen dhe humbja eventuale e kontrollit mbi pasurinë personale.
Heqja e sanksioneve
Aleksandar Popov nga Qendra për Rajonalizëm nga Novi Sadi beson se Dodik u detyrua të tërhiqej nën presion të fortë ndërkombëtar. Ai i tha Radios Evropa e Lirë se hapi prapa i Dodikut mund të interpretohet si një përgjigje ndaj “kërcënimeve konkrete dhe serioze nga Uashingtoni”. Kjo kujton paralajmërimin e Sekretarit të Shtetit të SHBA-së, Marco Rubio, drejtuar “partnerëve në rajon që të bashkohen me ne në kundërshtimin e kësaj sjelljeje të rrezikshme dhe destabilizuese”. Sipas Davor Đener, një analist politik nga Zagrebi, Dodik përballet vetëm me mundësinë e “një tërheqjeje të qetë nga jeta publike, duke mbrojtur pasurinë e tij të fituar”, ose “një konflikt që mund ta vendosë atë në një pozicion të ngjashëm me atë të Karaxhiçit”. Përveç personave fizikë, sanksionet duhet të hiqen edhe kundër kompanive që ishin në listën e Zyrës për Kontrollin e Aseteve të Huaja të Shteteve të Bashkuara të Amerikës (OFAC), konfirmuan disa burime diplomatike. Ky informacion u konfirmua edhe nga disa media në FBiH, të cilat deklarojnë se Milorad Dodik është informuar tashmë për këtë fazë të planit amerikan për BiH, kështu që një njoftim zyrtar nga OFAC ende pritet.