Pothuajse 80 vjet pas fundit të diktaturës naziste, gjithnjë e më shumë njerëz duan të heqin një “vijë” nën kulturën gjermane të kujtesës. Autorët e një studimi të ri paralajmërojnë për një “pikë kthese”.
Njerëzit në Gjermani ndonjëherë kanë boshllëqe të mëdha në njohuritë e tyre për diktaturën naziste dhe kanë gjithnjë e më pak vullnet për t’iu qasur në mënyrë kritike Rajhut të Tretë. Për herë të parë, një shumicë relative e popullsisë dëshiron të heqë një “vijë” nën të kaluarën naziste të Gjermanisë për sa i përket kulturës së kujtesës, siç tregohet nga studimi i ri Memo i fondacionit “Kujtim Përgjegjësi E ardhme” (“Erinnerung Verantwortung Zukunft” (EVZ)). Vetëm 42.8 përqind e të anketuarve thanë se ishte e rëndësishme për ta që ta mbanin gjallë kujtimin e krimeve të diktaturës naziste.
Sipas rezultateve, 38.1 përqind e të anketuarve ishin plotësisht ose disi dakord me tezën se është “koha për të hequr një vijë ndarëse nën epokën e nacionalsocializmit (diktaturës naziste)”. 37.2% ishin pjesërisht ose plotësisht kundër kësaj ideje. Që nga viti 2018, kjo pyetje është bërë në mënyrë të ngjashme edhe në katër studime të mëparshme memo të Fondacionit – por këtë herë, për herë të parë, shumica e të anketuarve u shprehën ndryshe.
Pak gatishmëri për t’u marrë me periudhën naziste
Njerëzit e moshës së mesme dhe votuesit e AfD-së prireshin të pajtoheshin me pohimin “e heqjes vijë”. Të rinjtë dhe të moshuarit, si dhe ata me nivele më të larta arsimimi, si tendencë janë që kujtimi i së kaluarës naziste të vazhdojë. Megjithatë, një shumicë prej 43.6 përqind janë dakord me pikëpamjen se “ne duhet të përqendrohemi në problemet aktuale”.
Në anketë, 44.8 përqind e të anketuarve thanë se zemërohen që “gjermanët ende fajësohen sot për krimet e kryera kundër hebrenjve”. 28.2 përqind nuk ishin dakord me këtë deklaratë. Teza të tilla si “nuk e kuptoj pse duhet të vazhdoj të shqyrtoj historinë e Nacionalsocializmit sot” dhe “më duket normale që brezat e ardhshëm të mos e shqyrtojnë më epokën e Nacional Socializmit” u kundërshtuan me shumicë.
Studiuesit paralajmërojnë për humbjen e kulturës së kujtesës
Vetëm rreth një e treta (35.5%) e të anketuarve ishin në gjendje të shpjegonin shkurtimisht se çfarë nënkuptohej me termin eutanazi, pra vrasja e qëllimshme e njerëzve të sëmurë, në kontekstin e epokës naziste. Rreth tre të katërtat e të anketuarve nuk mund të jepnin vlerësime realiste për numrin e viktimave. Kjo kishte të bënte edhe me numrin e sintëve dhe romëve të vrarë ose numrin e punëtorëve me punë të detyruar.
Veronika Hager, punonjëse kërkimore në Fondacionin EVZ, e përshkroi rezultatin si një “pikë kthese në kulturën e kujtesës”. “Për gjithnjë e më shumë njerëz, nazizmi është thjesht një periudhë tjetër historike, e cila nuk ka më shumë të bëjë me të tashmen dhe një orientim vlerash këtu dhe tani”, tha Hager. Kjo duhet kundërshtuar.
Një tjetër përfundim i studimit është se shumë njerëz, veçanërisht të rinjtë, duan të angazhohen më shumë në kujtimin e së kaluarës naziste të Gjermanisë.
Rezultate kritike për AfD-në
Çështjet aktuale politike luajnë gjithashtu një rol në studim: gjashtë nga dhjetë të anketuar (58.2 përqind) e konsiderojnë AfD-në të pavotueshme në zgjedhje duke pasur parasysh historinë gjermane. Rreth 50 përqind thanë më tej se AfD ishte po aq kërcënuese për shoqërinë gjermane sa dikur NSDAP (partia e Hitlerit). 57.7 përqind besonin se është e drejtë që AfD të karakterizohet si parti e ekstremit të djathtë.
Në studim, 44.4 përqind e të anketuarve thanë se e konsideronin përgjegjësi të tyre personale të tregonin solidaritet me hebrenjtë në Gjermani, 23.3 përqind e kundërshtuan këtë dhe 32.1 përqind u përgjigjën pjesërisht/pjesërisht. 39.8% e të anketuarve kundërshtuan deklaratën se “Gjermania ka një detyrim të veçantë ndaj Izraelit”. Kjo deklaratë u miratua nga 28.5% e të anketuarve.
Studimi konsiderohet përfaqësues
I ashtuquajturi Studim-Shtysë-Për t’u menduar (Gedenkanstoß-Memo) bazohet në një anketë online të kryer në tetor 2024 midis 3.000 personave të moshës 18 vjeç e lart që e kanë Gjermaninë vend të përhershëm qëndrimi. Mosha mesatare e të anketuarve ishte 52.6 vjeç. Studimi konsiderohet përfaqësues për të gjithë popullatës./DW