Që nga fundi i Luftës së Ftohtë, Arktiku ka qenë kryesisht i lirë nga konfliktet e dukshme gjeopolitike. Por sot, kjo shkretëtirë e Arktikut po bëhet me shpejtësi qendra e një konflikti të ri. Akulli i madh i detit që mbulon Oqeanin Arktik po shkrihet me shpejtësi për shkak të ndryshimeve klimatike, duke humbur 13 për qind në dekadë, një normë që ekspertët thonë se mund ta bëjë Arktikun pa akull në verë, që në vitin 2035. Tashmë, shkrirja ka krijuar korsi të reja detare, ka hapur korsitë ekzistuese sezonale për pjesën më të madhe të vitit dhe ka ofruar më shumë mundësi për nxjerrjen e burimeve natyrore. Kombet tani po konkurrojnë për kontroll ushtarak dhe tregtar mbi këtë territor të sapoarritshëm, konkurrencë që është bërë më e fortë që nga pushtimi i Ukrainës nga Rusia.
“Rruga Polare e Mëndafshit”
Rusia dhe Kina po bashkëpunojnë gjithnjë e më shumë në rajonin e Arktikut, gjë që mund të ketë pasoja negative për sigurinë rajonale, njoftoi ushtria amerikane në strategjinë e saj të Arktikut. Rusia ka riaktivizuar qindra objekte ushtarake të epokës sovjetike në Arktik, thuhet në raport. Kina, e cila e ka deklaruar veten një vend “afër Arktikut”, ka ambicie për të ndërtuar një “Rrugë Polare të Mëndafshit” atje. Pekini është tërhequr nga burimet minerale të rajonit dhe beson se tërheqja e akullit hap rrugë të reja tregtare, shkruan Reuters. “Kina dhe Rusia po bashkëpunojnë gjithnjë e më shumë në të gjithë rajonin e Arktikut përmes instrumenteve të ndryshme të autoritetit kombëtar”, shkruan Pentagoni në dokumentin e tij. “Edhe pse ka shumë fusha mosmarrëveshjesh midis Kinës dhe Rusisë, shtrirja e tyre në rritje në rajon është shqetësuese, ndaj Ministria e Mbrojtjes vazhdon të monitorojë këtë bashkëpunim”, shtoi ai.
SHBA në alarm
Rrugët detare të Arktikut përdoren gjithnjë e më shumë për tregtinë midis ekonomive kryesore në të gjithë oqeanin Paqësor dhe Atlantik, pasi ngrohja globale ka sjellë periudha më të gjata pa akull. Kina dhe Rusia po zhvillojnë rrugë të reja së bashku sepse Rusia dëshiron mënyra të reja për të ofruar energji në Kinë dhe Pekini po kërkon një alternativë ndaj Kalimit Malajz. Pentagoni shkruan në raport se Kina dëshiron të përfitojë nga “ndryshimi i dinamikës në Arktik për të pasur ndikim dhe akses më të madh atje, për të përdorur burimet dhe për të luajtur një rol më të madh në qeverisjen rajonale”. SHBA, Kanadaja dhe Finlanda do të formojnë një konsorcium këtë muaj për të ndërtuar akullthyes. Marrëveshja – të cilën tre anëtarët e NATO-s synojnë ta nënshkruajnë deri në fund të vitit – do të bashkojë kërkesat nga aleatët në kapacitetin e ndërtimit të anijeve, tha zyrtari, duke shtuar se ajo ishte krijuar për të dërguar një mesazh për Rusinë dhe Kinën. Qëllimi është të forcojë aftësitë e aleatëve të NATO-s atje dhe të kundërshtojë ndikimin në rritje të Moskës dhe Pekinit.
Reagimi i Rusisë dhe Kinës
Kina dhe Rusia mbrojtën politikat e tyre në rajon menjëherë pas kësaj. Pekini tha se vepron mbi “parimet e respektit, bashkëpunimit, fitoreve reciproke dhe qëndrueshmërisë”, duke shtuar se ishte “i përkushtuar për të ruajtur paqen dhe stabilitetin” në rajon. “Shtetet e Bashkuara shtrembërojnë politikën e Arktikut të Kinës dhe bëjnë vërejtje të pamenduara mbi aktivitetet normale të Arktikut të Kinës (të cilat janë) në përputhje me ligjin ndërkombëtar,” tha zëdhënësja e Ministrisë së Jashtme Mao Ning. Zëdhënësi i Kremlinit Dmitry Peskov tha se Rusia “bënë pjesën e saj për të siguruar që Arktiku të mos kthehet në një territor mosmarrëveshjeje dhe tensioni”. Ai u tha gazetarëve se bashkëpunimi i Rusisë me Kinën “kontribuon në një atmosferë stabiliteti dhe parashikueshmërie” në Arktik dhe veprimet e tyre nuk ishin në shënjestër kundër vendeve të tjera. Strategjia e Uashingtonit për Arktikun e përshkruan zonën si “një rajon me rëndësi strategjike” për Shtetet e Bashkuara që përfshin “qasjet veriore ndaj atdheut” dhe “infrastrukturën e rëndësishme të mbrojtjes së SHBA”. Ai thotë se ndryshimi i klimës mund të rezultojë që Arktiku të përjetojë “verën e tij të parë praktikisht pa akull deri në vitin 2030”.
